Co Pismo Święte mówi o Trójcy Świętej
Zapraszamy również na stronę antytrynitarianie.pl

Czego nas uczą teksty mesjanistyczne Starego Testamentu? – Łukasza 24:44

Czego dowiadujemy się o Jezusie ze Starego Testamentu?

Jak zapewne wiemy, Żydzi dzielili Biblię na 3 części (Tora-Prawo, Nebim-Prorocy, Ketubim-Pisma). W czasach Jezusa były to jedyne natchnione Pisma pozwalające rozpoznać w Panu Jezusie obiecanego Mesjasza. Jezus zachęca do sprawdzenia, co o nim napisano w Pismach Hebrajskich w słowach z ewangelii Łukasza 24:44 (B.Pozn.)

„I rzekł do nich: To właśnie te słowa powiedziałem wam, kiedy jeszcze byłem z wami: Musi wypełnić się wszystko, co o Mnie napisano w Prawie Mojżeszowym, w Prorokach i w Psalmach.

Jezus w cytowanym fragmencie zwraca uwagę na proroctwa, które poświadczały, że on jest Chrystusem, czyli Mesjaszem, o którym głosiły Pisma Hebrajskie.

Jeżeli żył byś, w tamtych czasach, to jedynie po spełniających się proroctwach mógłbyś  dojść do wniosku, że  Jezus to oczekiwany Mesjasz.

Co ważne, i co należy podkreślić, do 60 r.n.e naśladowcy Jezusa korzystali TYLKO z pism Starego Testamentu oraz przekazów ustnych, gdyż nie były jeszcze spisane ewangelie i znane nam z Pisma Świętego listy. Wynika z twego, że po śmierci Jezusa, Pisma Hebrajskie przez ok. 30 lat, były jedynym spisanym dowodem pozwalającym rozpoznać w Jezusie obiecanego Mesjasza. Czy Żydzi zgodnie z proroctwami mesjanistycznymi oczekiwali przyjścia Mesjasza, czy drugiej osoby trójjedynego Boga?

Co mówiły o Jezusie proroctwa z Pism Hebrajskich

Czy zatem proroctwa wskazywały na to, że na ziemię miał przyjść  Bóg w drugiej osobie? Próżno szukać takich zapowiedzi w Starym Testamencie.

Żydzi zgodnie z Pismami oczekiwali pojawienia się człowieka,  podobnego Mojżeszowi!

NIKT  nie oczekiwał zstąpienia na ziemię samego Boga , gdyż żadne proroctwa tego nie zapowiadały!

Również sam Jezus, chociażby w cytowanym wersecie zwraca uwagę uczniów, że proroctwa wskazują na niego jako na Mesjasza a nie Boga.

Uczniowie Jezusa doskonale rozumieli kim był Jezus. W Jana 1:41 (KUL) Andrzej spotkawszy Piotra nie powiedział mu, że spotkali Boga ….  ale obiecanego przez Boga Mesjasza:

” Spotkał on najpierw swego brata Szymona i powiedział do niego: „Znaleźliśmy Mesjasza” (co w przekładzie oznacza: Chrystusa).”

Podobnie Symeon miał nie zaznać śmierci, zanim nie ujrzy obiecanego Mesjasza jak czytamy w Łukasza 2:26

„Jemu Duch Święty objawił, że nie ujrzy śmierci, aż zobaczy Mesjasza Pańskiego

Co znaczy Mesjasz

Mesjasz  (pochodzący od hebrajskiego rdzenia czasownikowego maszách), oznacza „namaszczony”,  czy „pomazany” (dosł. pomazaniec). Słowo to nawiązuje do namaszczenia (pomazania olejem) bożego  wybrańca (dawniej wylewano olejek na głowę, inaczej mówiąc „namaszczano go”). Mesjasz (pomazaniec) w języku greckim tłumaczone jest na  Chrystus i próżno szukać, że Mesjaszem ma zostać sam Bóg, gdyż byłoby to sprzeczne ze znaczeniem tego słowa. Mesjasz bowiem to ktoś z ludzi wybrany przez Boga.

Kiedy przeczytamy fragment z Mateusza 16 15-20 (BT), nie powinniśmy mieć wątpliwości, że Jezus był Mesjaszem, a nie „drugą osobą Boga”. Gdy  Jezus zapytał  wprost swoich uczniów (zob. wers. 15) „A wy za kogo Mnie uważacie?„, wówczas jak czytamy w Mateusza 16:16 Piotr oznajmił: ” … Ty jesteś Mesjasz, Syn Boga żywego„.

Czy Jezus tym słowom zaprzeczył? Czy wyjaśnił, że jest częścią trójjedynego Boga? Wręcz przeciwnie w Mat 16:20  surowo zabronił uczniom,  „… aby nikomu nie mówili, że On jest Mesjaszem„.

Jezus miał świetna okazję, żeby wyjaśnić najbliższym uczniom, że rozmawiają z wcielonym Bogiem (Jego drugą osobą), ale tego nie uczynił.

Reasumując dotychczasowe rozważania wyłania się ważny wniosek: Bez zrozumienia tego co znaczyło w tekstach ST słowo Mesjasz, nie zrozumiemy kim był Jezus. Dokładniej wyjaśniamy ten termin we wpisie: Czy Pan Jezus jest dla Ciebie Mesjaszem.

Każdy kto to rozumie wie, że Mesjaszem NIE MOŻE BYĆ SAM BÓG, gdyż Mesjasz to osoba wybrana przez Boga i przez Boga namaszczona. Jasno wskazuje na to użyty w Łukasza 2:26 zwrot „Mesjasza Pańskiego„.

Symeon nie miał zobaczyć samego Boga, ale Bożego (Pańskiego) Mesjasza.

Mesjanistyczne proroctwa

Jezus wypełnił ok. 300 różnych proroctw zapisanych w Starym Testamencie, co potwierdzają  sprawozdania ewangeliczne i listy.
Zapraszamy do przeanalizowania choćby niektórych z tych mesjanistycznych tekstów dotyczących Pana Jezusa, by przekonać się, że nie wskazywały one na przyjście Boga, ale pojawienie się Bożego wybrańca, człowieka, podobnego Mojżeszowi.

Zapowiedziano to wyraźnie chociażby w księdze Powtórzonego Prawa 18 rozdział w wersetach 15 i 18 (BW>

Proroka takiego jak ja jestem, wzbudzi ci Pan, Bóg twój, spośród ciebie, spośród twoich braci. Jego słuchać będziecie. 
Wzbudzę im proroka spośród ich braci, takiego jak ty. Włożę moje słowa w jego usta i będzie mówił do nich wszystko, co mu rozkażę.”

Jak widzimy na ziemi nie miał się pojawić Bóg, ale zapowiadany prorok podobny Mojżeszowi! Gdyby na ziemie miał zstąpić sam Bóg czy byłoby stosowne porównywać Boga z Mojżeszem. Mówić o Jezusie, że jest prorokiem jak Mojżesz? Prawda biblijna jest jednak taka, że zarówno Mojżesz jak i Jezus byli prorokami występującymi w imieniu tego samego Boga jakim dla nich był  Bóg JHWH.

Podobnie rozumowali uczniowie Jezusa nawet po Jego śmierci i zmartwychwstaniu.  Szczepan powiedział dobitnie w Dziejach Apostolskich 7:37 (BT)

„Ten właśnie Mojżesz powiedział do potomków Izraela: Proroka jak ja wzbudzi wam Bóg spośród braci waszych.”

Sługa Jahwe

Nie Bóg, według tych słów miał się pojawić na Ziemi, ale Bóg miał wzbudzić proroka podobnego Mojżeszowi. Miał ten prorok pochodzić „spośród braci”, czyli narodu wybranego (miał być człowiekiem), Mesjaszem, i miał być jak Mojżesz Sługą Jahwe!

W Jozuego 1:7 (BP) na ten temat czytamy:

„Bądź mężny i wytrwały, abyś dokładnie wypełniał wszystkie nakazy Prawa, które ci przekazał sługa mój, Mojżesz. Nie odstępuj od nich ani na prawo, ani na lewo, aby ci się wiodło we wszystkich twoich poczynaniach.”

Proroctwa wskazują, że Jezus, podobnie jak Mojżesz miał być „Sługą Jahwe„?

Wyraźnie wynika to z księgi Izajasza 42:1 (BP):

” Oto Sługa mój, którego wspieram, wybrany, w którym mam upodobanie. Tchnąłem w Niego mojego Ducha, aby mógł zanieść narodom Prawo. „

O kim mówi prorok? Czy zwroty „Sługa mój„, „wybrany„, „w którym mam upodobanie” świadczą za równością osób w Trójcy, czy raczej przeciw dogmatowi o trójjedynym Bogu?

Warto przy tym się zastanowić czy Bóg o swojej rzekomej drugiej osobie może powiedzieć, że jest jego (Jahwe) sługą, zakładając równość tych osób?

W słowniczku do Biblii Tysiąclecia II wydanie czytamy, że tytuł „SŁUGA JAHWE” z Izajasza 42 tradycja żydowska i NT odnosi do MESJASZA! Czy podobnie rozumieli to apostołowie? Oczywiście.

Dzieje Apostolskie  4:27 wyraźnie to poświadczają:

„Zeszli się bowiem rzeczywiście w tym mieście przeciw świętemu Słudze Twemu, Jezusowi, którego namaściłeś, Herod i Poncjusz Piłat z poganami i pokoleniami Izraela,”

Kim według Izajasza miał być Mesjasz? Czyż nie „Sługą Jahwe”? (Temat ten dokładniej omawiamy we wpisie Kim jest Sługa Jahwe?)

Syn umiłowany

A co o Jezusie mówi nam sam Bóg? Podczas chrztu Jezusa Bóg o Jezusie wypowiada się w Mateusza 3:17 (BT):

„A głos z nieba mówił: «Ten jest mój Syn umiłowany, w którym mam upodobanie».”

Czy miały by sens te słowa  jeżeli Bóg mówi tu o samym sobie (ew. o drugiej swojej osobie)?

W przypisie do tego wersetu w Biblii Tysiąclecia czytamy:

„Niezwykłość słów dających się słyszeć z nieba polega na tym, iż; 1. Jezus jest nazwany Synem umiłowanym. W jęz. gr. określenie to może również znaczyć „sługa najmilszy„, i wówczas mielibyśmy do czynienia z pewną aluzją do Sługi Pańskiego z Iz 42,1; 2.”

Nikt nie ma zapewne wątpliwości, że zapowiadany w Izajasza”Sługa Jahwe to Pan Jezus ( zob. również Iz 42:1-4; 49:1-6; 50:4-9; 52:13-15; 53:12-13).

Taki sam wniosek wysnujemy czytając w Dziejach Apostolskich 10:38, że Bóg był z nim (z Jezusem). Po cóż taka informacja, jeżeli to Jezus jest tymże Bogiem.

Jeżeli tak jest jak zapowiadały proroctwa, to Mesjasz nie może On być „drugą osobą” Boga. Taki wniosek potwierdzają inne zapowiedzi ze ST, jak chociażby z księgo Daniela 7:13-14 (BT).

Proroctwa Daniela

Sami oceńcie czy możemy z tej wizji wyciągnąć wniosek, że Jezus jest drugą osoba JEDNEGO Boga.

„Patrzałem w nocnych widzeniach: a oto na obłokach nieba przybywa jakby Syn Człowieczy. Podchodzi do Przedwiecznego i wprowadzają Go przed Niego.
Powierzono Mu panowanie, chwałę i władzę królewską, a służyły Mu wszystkie narody, ludy i języki. Panowanie Jego jest wiecznym panowaniem, które nie przeminie, a Jego królestwo nie ulegnie zagładzie.”

Czy czytając ten tekst nie odnosisz wrażenia, że Pan Jezus (Syn Człowieczy) i „Przedwieczny”, to dwie różne osoby? Bo czyż Boga można „wprowadzać” przed oblicze tegoż samego Boga? Czy Bogu można powierzać panowanie? A co się stało w tej wizji z trzecią, rzekomą osoba Boga, tj. „Duchem Świętym”?

Podobną wizję miał Szczepan tuż przed ukamienowaniem Go o czym czytamy w Dziejach Apostolskich 7:56 (BT).

 „ I rzekł: Widzę niebo otwarte i Syna Człowieczego, stojącego po prawicy Boga! „

Pomijając kolejny fakt braku Ducha obok Boga, również w tym opisie warto zwrócić uwag, że Szczepan widzi Jezusa po prawicy  BOGA (a nie po prawicy Ojca)!  Zakładając, że mamy jednego Boga, Jego druga osoba jest tymże Bogiem, a więc nie może stać po prawicy Boga!

Czy Bogu można powierzyć panowanie?

Daniel w proroczej wizji widział jak „Synowi Człowieczemu” powierzono Panowanie. Gdyby Jezus był Bogiem od początku nie trzeba by było powierzać mu panowania, które przecież jako Bóg by je miał. Jednakże  proroctwa zapowiadają wyraźnie, że przyszłego Mesjasza Bóg wywyższy , powierzając mu PANOWANIE, co wynika chociażby z poniżej cytowanych fragmentów (B.POZN.):

Jer 23:5  Oto nadejdą dni – głosi Jahwe – a wzbudzę Dawidowi latorośl sprawiedliwą. Jako Król panować będzie, działając mądrze, zaprowadzi na ziemi prawość i sprawiedliwość.

Izj 32:1  Oto król w sprawiedliwości będzie panował i przełożeni w swych rządach prawem kierować się będą.

Eze 37:24  Sługa mój Dawid będzie ich królem, oni więc wszyscy będą mieli jednego pasterza. Będą postępowali według mojego prawa, będą przestrzegali moich przykazań i będą je spełniali.

Izj 11:3  I w bojaźni Jahwe znajdzie upodobanie. Nie będzie osądzał według tego, co oczy widzą, ani rozstrzygał według tego, co uszy posłyszą.

Psalm 110:2  Berło Twej potęgi poszerzy Jahwe z Syjonu. Panuj pośród Twoich nieprzyjaciół.

Psalm 2:6   Ja ustanowiłem króla mego na Syjonie, Świętej górze mojej.

Zch 9:10  Usunie wozy bojowe z Efraima i konie z Jeruzalem, a łuki wojenne zostaną zniszczone. Oznajmi pokój narodom, a panowanie jego będzie sięgało od morza do morza i od Eufratu aż po krańce ziemi.

Dana Mi jest wszelka władza

Gdyby chodziło o samego Boga czy potrzebne byłyby proroctwa o Jego panowaniu? A co mówi sam Jezus? Czy twierdzi, że jako Bóg od zawsze ma panowanie? Warto przeczytać Jego słowa zapisane w Mateusza 28:18:

” Wtedy Jezus zbliżył się do nich i przemówił tymi słowami: „Dana Mi jest wszelka władza w niebie i na ziemi.”

Dlaczego Jezus powiedział, że dana jest mu władza? Czyżby wcześniej jej nie miał? Czy przy założeniu, że Jezus jest częścią Boga jest w tym wersecie sens?

Pomimo tego, że Paweł doskonale wiedział, że Jezusowi powierzono panowanie napisał o pewnej hierarchii w 1 list do Koryntian 11:3  (BT):

Chciałbym, żebyście wiedzieli, że głową każdego mężczyzny jest Chrystus, mężczyzna zaś jest głową kobiety, a głową Chrystusa – Bóg

Jak z tego wynika Jezusowi powierzono panowanie , ale cały czas miał nad sobą zwierzchnictwo Boga! (Co ważne, Paweł pisał te słowa po wstąpieniu Jezusa do nieba).

w 1 Koryntian 15:24-28 (BT) Paweł wyjaśnia jeszcze dosadniej:

„Wreszcie nastąpi koniec, gdy przekaże królowanie Bogu i Ojcu i gdy pokona wszelką Zwierzchność, Władzę i Moc. Trzeba bowiem, ażeby królował, aż położy wszystkich nieprzyjaciół pod swoje stopy. Jako ostatni wróg, zostanie pokonana śmierć. Wszystko bowiem rzucił pod stopy Jego. Kiedy się mówi, że wszystko jest poddane, znaczy to, że z wyjątkiem Tego, który mu wszystko poddał. A gdy już wszystko zostanie Mu poddane, wtedy i sam Syn zostanie poddany Temu, który Synowi poddał wszystko, aby Bóg był wszystkim we wszystkich.

Mesjasz kapłanem Boga Najwyższego

W Psalmie 110:4 (BT) znajdujemy kolejne proroctwo o przyszłym Mesjaszu:

„Jahwe przysiągł  i żal Mu nie będzie: „Tyś Kapłanem na wieki na wzór Melchizedeka„. „

W liście do Hebrajczyków 5:6 (BT)  odniesiono te słowo bezpośrednio do Pana Jezusa:

„Jak i w innym miejscu: Tyś jest kapłanem nad wieki na wzór Melchizedeka. „

Jak rozumieć zwrot, że Jezus Chrystus ma być „arcykapłanem na wzór Melchizedeka”?

Zakładając że Jezus jest  druga osobą Boga to nie do pomyślenia aby wzorcem dla niego był człowiek – Melchizedek!

Poza tym jak czytamy w księdze Rodzaju 14: 18-20 (BW) Melchizedek „był  kapłanem Boga Najwyższego„. Zatem jeżeli Jezus jest ustanowiony na „wzór Melchizedeka” to czyim jest kapłanem? Czyż nie tego samego Boga Najwyższego?

Jeżeli zgodzimy się z tym, że Pan Jezus jest kapłanem, to powstaje przy tym inny poważny dylemat dla trynitarzy. Czy bowiem można być zarówno kapłanem jak również Bogiem, któremu tenże kapłan składa ofiarę?

 

Paweł w liście do Hebrajczyków 5:1 BT napisał:

„Każdy bowiem arcykapłan z ludzi brany, dla ludzi bywa ustanawiany w sprawach odnoszących się do Boga, aby składał dary i ofiary za grzechy”

Czy te słowa możemy odnieść do Jezusa? Tak, wynika to z wersetu 5:5.

„Tak i Chrystus nie sam sobie nadał godność arcykapłana, lecz uczynił to Ten, który do niego powiedział: Jesteś moim Synem, Dzisiaj zrodziłem ciebie„

Jeżeli Jezus byłby jednością z Bogiem to czyż sam sobie by nie nadał godności arcykapłana? Czy sam sobie nie składał by ofiary ze swojego życia (czy może z Boga?)

Co wynika z wnikliwego przeczytania  mesjanistycznych tekstów Starego Testamentu?

  •  Teksty te niewątpliwie umożliwiały Żydom rozpoznanie obiecanego Mesjasza! Było w nich szczegółowo napisane: co Mesjasz zrobi, powie, dokona. Ciekawe jest też to, że na pewne proroczo zapowiedziane rzeczy człowiek nie miał wpływu. Miejsce urodzenia, swoje pochodzenie z danego rodu, to co działo się po śmierci np. rzucanie losów o ubranie po zmarłym.

 

  •  Ewangeliści opisując życie i czyny Pana Jezusa podkreślali w ewangeliach, że proroctwa wskazywały na Jezusa jako Mesjasza, a nie drugą osobę Boga. Nowotestamentowi pisarze często powoływali się na starotestamentowe proroctwa mesjańskie np. Izajasza 63:1-3 patrz Łukasza 4:17-21, Psalm 22:19 patrz Jana 19: 23-24.

 

  •  Z wszystkich mesjanistycznych tekstów wynika, że Mesjasz  ma  być  wysłannikiem  Boga, oraz Jego Sługą,  a więc ma to być ktoś „inny niż Bóg Jahwe”!

 

  •  Wszystkie teksty wykazują, że wszelkie wielkie dzieła Mesjasz dokona nie dlatego, że jest „częścią Boga, czy też Jego drugą osobą” ale zrobi to dzięki wsparciu Boga Jahwe podobnie jak czynili to starotestamentowi prorocy Boga.

 

  • W tekstach mesjanistycznych nie odnajdziesz nawet aluzji  związanej  z takimi naukami trynitarzy jak Trójca, splatanie dwóch natur w osobie Pana Jezusa (unia hipostatyczna), czy też teorii Jednego Bóstwa objawiającego się w różny sposób. Mesjasz modli się do Boga, prosi o wsparcie, pomoc w wykonywaniu woli bożej!

 

  • Mesjasz dostaje władzę i moc od Boga Ojca (czy jako „wcielony Bóg” zachowywałby się w ten sposób?). Czy słowa Pana Jezusa „dana jest mi władza i moc” lub też zapowiedź z Mateusza 26:64 „ujrzycie Syna Człowieczego, siedzącego po prawicy (kogo?) „Wszechmocnego” nie dowodzą tego wyraźnie?

 

  •  Jezus jako kapłan na „podobieństwo Melchizedeka”  jest podobnie jak Melchizedek „Kapłanem Boga Najwyższego czyli Boga JHWH”. Czyż sam zwrot odnoszony w Biblii tylko do Boga Jahwe – „Bóg Najwyższy” nie zaprzecza  dogmatowi trynitaryzmu, podkreślającemu, że wszystkie trzy osoby są sobie „równe”?

Podsumowanie

Czytanie starotestamentowych tekstów mesjanistycznych buduje naszą wiarę w Pana Jezusa jako Tego, który wysłany przez  Boga Ojca jako Mesjasz realizuje wszelkie zamierzenia Boże! W  2 Koryntian 1:20 (BT) czytamy:

„Albowiem ile tylko obietnic Bożych, wszystkie są „tak” w Nim. Dlatego też przez Niego wypowiada się nasze „Amen” Bogu na chwałę”

Teksty starotestamentowe, wielokrotnie w swym przesłaniu oraz podanych proroczych szczegółach tyczących Jezusa-Mesjasza zaprzeczają  nauce o Trójcy Świętej, czy też Jedności Bóstwa!

Czytając całe Pismo Święte oraz analizując wszystkie myśli tyczące Pana Jezusa  zawarte w tej księdze, trudno nie zgodzić się z podsumowaniem trynitaryzmu, którego dokonał Wierusz Kowalski w jednej ze swych książek historycznych opisujących CHRZEŚCIJAŃSTWO. Otóż napisał on: (J.W.Kowalski, Wczesne chrześcijaństwo I-X wiek, KAW W-wa 1985, s. 121)

„nauka o Trójcy czyli „doktryna  nicejska uznająca Chrystusa za równego (Bogu) Ojcu, wyolbrzymiła Jego boskość, a pomniejszyła Jego znaczenie jako Zbawcy i Mesjasza” 

Przemyśl czy nie jest to trafne zdefiniowanie trynitaryzmu!?

 

Ten artykuł jest dostępny również w języku litewskim: Ko galime pasimokyti iš mesijinių Senojo Testamento tekstų?

Subscribe
Powiadom o

5 komentarzy
Najczęściej głosowano
Od najnowszych Od najstarszych
Inline Feedbacks
Wyświetl wszystkie komentarze
Robert
22 października 2023 10:00

Tak naprawdę zgodnie z wywodami artykułu w mesjanistycznych proroctwach nie ma mowy o pojawieniu się samego elohim. Niektóre z tych proroctw mamy w wypowiedziach, które odnoszą się do konkretnego władcy w dawnych czasach, jednak dają wyraz pragnieniu, by był władcą idealnym i przez to pragnienie wyrażają sens mesjanistyczny. Inne są zapowiedziami pojawienia się idealnego króla jako mesjasza. Kolejne mówią o nadziejach mesjańskich. O jednym z nich czytamy w 2 Sam.7:1-16 i 1 Krn 17:1-14. Proroctwa te znalazły swoje parafrazy w… Czytaj więcej »

Wierzący w Czwórcę
18 marca 2022 04:23

” Wtedy Jezus zbliżył się do nich i przemówił tymi słowami: “Dana Mi jest wszelka władza w niebie i na ziemi.” Akurat Jezus uczniom powiedział, „[Bóg / prawdopodobny tetragram] dał mi władzę w niebie i na ziemi]. Zwykłe i prawdobnie celowe zniekształcenie tekstu przez trynitarzy. Jak dziwnie to brzmi „Dana mi” (niektóre przekłady tłuamczą jeszcze inaczej „Dano mi” W Hebrajskiej wersji jest inaczej! miej-wiecej tak „YHVH” dał mi władzę w niebie i na ziemi” Ten werset w MATEUSZA uległ niestety korupcji… Czytaj więcej »

Wierzący w Czwórcę
18 marca 2022 04:14

Przypuszczalnie tym duchem (Dz 10:38) jest tutaj YHVH
(Iz 61:1) Wszechwładny Pan, YHVH, dał mi swojego ducha, bo YHVH mnie namaścił

Przemek
Editor
29 grudnia 2017 14:19

Bardzo ciekawe rozważania dające czytelnikom ogólne pojęcie : o czym opowiada stary testament. Nie często można odnaleźć w internecie takie rozważania, zwłaszcza w kontekście tego co było w sercu Pana Jezusa jako obiecanego w proroctwach Mesjasza. Cieszę się, że zachęcacie do tych rozważań innych. Pozdrawiam, czytelników bloga.

Najchętniej czytane:
Wybierz interesujący cię werset
Prenumeruj
Bądź na bieżąco z nowościami
Nowe artykuły