Czy Bóg ma imię?

Wielu zapytanych na ulicy ludzi o to jak Bóg ma na imię odpowie, że Bóg to Bóg. Inni są zdania, że imię Boga to Pan … lub, że nie ma on osobistego imienia. Część  osób stwierdza, że imię Boga to Jezus. A na pytanie jak ma Ojciec Pana Jezusa na imię sporo osób odpowiada, że  Józef (opiekun Pana Jezusa) lub po prostu Ojciec.A ty jak uważasz?

Jak ma Pan Bóg na imię?

Jeżeli trafiłeś na naszą stronę to zapewne znasz odpowiedź na to pytanie i powiesz, że imię Boga to: JHWH (Jahwe lub Jehowa). Zanim przejdziemy do kwestii jak powinno się wymawiać Imię Boga to zastanówmy się najpierw czy w ogóle można go używać jak również je wypowiadać. Niektórzy stosują bowiem zamiennik “Adonai” (Pan) lub “Wiekuisty”  idąc za tradycją żydowską zakazująca wymawiania imienia Boga.  Widać to wyraźnie w dwóch poniższych przykładach. Pierwszy pochodzi z książki “Przewodnik Judaistyczny”:

Judaistyczny przewodnik z 1893 roku Hilary Nussbaum

W prezentowanym powyżej skanie na uwagę zasługuje stwierdzenie “Wszędzie gdzie w tekście biblijnym stoi Jehowa czyta się `Adonaj` czego i my się trzymamy“. Wynika z tego, że żydowski autor uznaje formę imienia bożego Jehowa. Poniżej fragment przypisu z Komentarza Żydowskiego do NT, książki wydanej przez “Vocatio”.

Komentarz Żydowski do Nowego Testamentu David H. Stern str. 1095

Jak widać autor tu stosuje zamiennik Adonaj w miejsce biblijnego Imienia Boga. Ciekawe jest również porównanie starej Biblii Gdańskiej z tzw. Nową Biblią Gdańską. Jakie zmiany dokonano w tym nowym wydaniu?

Otóż w miejscach gdzie w oryginale był tetragram JHWH tłumacz wstawił słowo “Wiekuisty”, które to słowo nie jest tłumaczeniem z hebrajskiego Imienia JHWH.

Biblia Gdańska BiZTBW z 1986 roku. Fragment 2 Mojżeszowej 6:3

Nowa Biblia Gdańska ŚTB z 2012 roku. Fragment 2 Mojżeszowej 6:3

W pierwszym wydaniu Imię jest w formie Jehowa a w “udoskonalonym” przekładzie występuje  już zamiennik “WIEKUISTY”.

Zakaz używania imienia JHWH

Wielu naukowców przychyla się do wniosku, że w I i II wieku n.e.  Żydzi wprowadzili zakaz wypowiadania imienia Boga. Dla przykładu w zbiorze rabinicznych komentarzy Miszna, powiedziano:

„… kto wymawia imię Boże tak jak jest zapisane”, nie będzie miał udziału w przyszłym ziemskim raju, obiecanym przez Boga.”

Żydzi uważali, że  imię Boże za zbyt święte, by było je wolno wymawiać grzesznym ludziom.  Jak możemy przeczytać w jednym opracowaniu, była obawa, że zapisane teksty z imieniem Boga mogą trafić na wysypisko, gdzie Imię Boga zostałoby  zbezczeszczone oraz zbrukane. Możliwe do przyjęcia  jest także to, co podaje Encyclopaedia Judaica:

„unikanie wypowiadania imienia JHWH (…) wynikło z błędnej interpretacji Trzeciego Przykazania”.

Jak wynika z Pisma Świętego i nie tylko,  imię Boże pisane w formie tetragramu  JHWH (hebr. יהוה), było przez wieki wypowiadane. Żydowski uczony Tracey R.Rich wyjaśnia:

„W Torze nie ma żadnego zakazu wymawiania Imienia Boga. Ze Świętych Pism wyraźnie wynika, że Imię to było w ciągłym użyciu”

Żydzi przynajmniej osiem razy słyszeli je gdy Mojżesz przy górze Synaj, odczytywał im “Dziesięć Przykazań” (Wyjścia 20:2-17). Czy Mojżesz wówczas czytał Adonai lub Wiekuisty?

Poganie a imię JHWH

Mojżesz nawet przed Faraonem wypowiadał to Imię, ba, nawet Faraon go wypowiedział o czym czytamy w księdze Wyjścia 5:2 (BWP)

“Faraon rzekł na to: A któż to jest ów Jahwe, żebym musiał go słuchać i wypuścić Izraelitów? Ja nie znam żadnego Jahwe i wcale nie zamierzam wypuścić Izraelitów.”

W jednym ze znalezisk archeologicznych w Tel Arad wykopano około 200 ostraków, z których wiele zawierało Imię Boże. Na jednej z takich inskrypcji czytamy:

„Do mego pana Eliasziba. Oby Jahwe troszczył się o twoją pomyślność.”.

Również inne pozabiblijne dokumenty hebrajskie tzw. „listy z Lakisz”, dowodzą, że pod koniec VII w. p.n.e.  imię to było używane w codziennej korespondencji. Wynika z tego, że Imię było w powszechnym użyciu także poza tekstami  biblijnymi. Wchodziło ono również (lub jego skrócona forma Jah) w skład takich imion jak: Zachariasz, Ezechiasz, Izajasz, Jozjasz, Nehemiasz czy  Sofoniasz.

Imię Boże występowało nawet w nazwach geograficznych jak czytamy chociażby w Rodzaju 22:14 (BWP):

“I nadał Abraham temu miejscu nazwę: Jahwe Widzi, zgodnie z tym, co się jeszcze dziś powtarza: Jahwe ukazuje się na górze.”

Czy Pan Jezus używał Imienia Boga?

Warto zwrócić uwagę na fakt, że Pan Jezus (Jeszua) mówił w języku hebrajskim.  Jakie słowo wypowiadał, znajdując w tekście imię Boga w formie tetragramu JHWH? Dla przykładu, gdy czytał ze zwoju Izajasza “Duch Pana spoczął na mnie“o czym czytamy w Łukasza 4:18 (BT). W przekładzie Biblii Tysiąclecia II u Izajasz czytamy w 61:1:

“Duch Jahwe, Pana, nade mną, bo Jahwe mnie namaścił. Posłał mnie, by głosić dobrą nowinę ubogim,  […]”

W wielu innych miejscach Jezus bezpośrednio nawiązywał do Imienia Boga:

• Mateusza 6:9 (BW) “A wy tak się módlcie: Ojcze nasz, któryś jest w niebie, Święć się imię twoje“
• Jana 12:28 (BW) ” Ojcze, uwielbij imię swoje ! Odezwał się więc głos z nieba: I uwielbiłem, i jeszcze uwielbię.
• Jana 17:6 (BW) “Objawiłem imię twoje ludziom, których mi dałeś ze świata; twoimi byli i mnie ich dałeś, i strzegli słowa twojego. “

Zobaczmy jaki komentarz w Talmudzie o Jezusie i Imieniu Boga:

Jan Dobraczyński “Jezus Chrystus i jego Apostołowie” 1954 rok. str. 19

Stwierdzono w tym fragmencie, że Pan Jezus “wykradł niewypowiedziane imię Jahwe“. Czy gdyby go nie używał Żydzi postawiliby mu taki zarzut?

Jeżeli Jezus nigdy nie wymawiał imienia Bożego oznaczałoby to, że trzymał się rabinicznego zakazu wokalizacji Tetragramu. W takim razie deklaracja Jezusa z Łukasza 4:18, że ‘spoczywa na nim duch JHWH’ byłaby nieprawdą. Z NT wiemy, że, to uczeni w Piśmie trzymali się takich i podobnych ludzkich tradycji jak czytamy w Mateusza 15:3 (BT2).

“On im odpowiedział: “Dlaczego i wy przestępujecie przykazanie Boże dla waszej tradycji? “

Zobacz również artykuł  i komentarze do niego: Imię Boga i Nowy Testament.

Ojciec – Wszechmocny – Najwyższy

Warto w tym miejscu nadmienić, że w Piśmie Świętym Bóg bywa określany różnymi zwrotami i tytułami takimi jak:  „Ojciec”, „Pan Wszechwładny”, „Stwórca”, „Wszechmocny”, “Wiekuisty” jak również „Najwyższy”.

Nie są to jednak, (jak próbują co niektórzy insynuować),  Jego imiona a jedynie tytuły. Co ważne, żaden z tych zwrotów nie występuje w Piśmie Świętym tak często  jak Imię kryjące się pod tetragramem JHWH (występuje aż 6828 razy w Biblii).

Jednym z miejsc gdzie go umieszczono w Biblii jest  Księga Psalmów  83:19 (BT).

“Niechaj poznają Ciebie i wiedzą, że tylko Ty, który sam jeden masz Jahwe na imię, jesteś Najwyższy nad całą ziemią.”

Przejdźmy teraz do drugiej części tego wpisu i odpowiedzmy na pytanie:

Jak powinno się wymawiać Imię Boże – Jahwe czy Jehowa?

Naszym zdaniem nie ma to zasadniczego znaczenia. Rozsądny chrześcijanin nie spiera się o to, jak poprawnie w języku polskim wymawiać imię Syna Bożego: Jezus, Jeszu, Jeszua czy Jehoszua.

Jak wiadomo w języku polskim przyjęła się niepoprawna fonetycznie forma Jezus  i nikt nie uważa, że należy to natychmiast zmienić. Wypowiadając Imię Syna Bożego w tej formie wszyscy doskonale wiedzą o jaką osobę chodzi.

Podobna sytuacja jest  z imieniem Boga. Część biblistów „przychyla się” do formy Jahwe a inna część do formy Jehowa. Nawet gdybyśmy znali dokładną wymowę w starożytnym języku hebrajskim, ogromna większość ludności świata nie potrafiłaby jej dokładnie powtórzyć.

To jak dokładnie brzmiało to imię – nie wiemy. Czy jednak z uwagi na to powinniśmy się nim posługiwać? Na stronie staramy się nie zamieniać Imienia Bożego na Adonai, Pan czy Wiekuisty a używać tetragramu JHWH.

W ten sposób każdy może w tym miejscu przeczytać to imię w taki sposób w jaki uważa za właściwy.

Są jednak chrześcijanie, którzy robią wiele zamieszania wokół poprawnej wymowy. Naszym zdaniem próbują namówić nas, abyśmy w ogóle nie używali tego imienia. Spory o wymowę to tylko pretekst do tego żeby tego nie robić. Ciekawy komentarz dał jeden z naszych czytelników.

“Muszę dodać jeszcze jedną ważną uwagę w sprawie wokalizacji imienia Bożego czy Syna Bożego: należy rozumieć, że czym innym jest wymowa żydowska z czasów biblijnych, a czym innym wymowa tego imienia w innych językach niż hebrajski i osobnym zagadnieniem jest to, czy nasz Stwórca oczekuje, aby każdy człowiek wymawiał jego imię precyzyjnie. […]  wydaje mi się, że nierozsądne byłoby oczekiwanie, że rodzina ludzka władająca tysiącami języków, dialektów i narzeczy będzie w stanie wymawiać je jednakowo. Np. jeśli w jakiś narodach czy plemionach nie wymawia się litery “h”, albo istnieje predylekcja do wymawiania samogłoski “i” w pierwszej sylabie …”

Przykłady użycia formy Jehowa

Dla przykładu Świadkowie Jehowy używają w zasadzie tylko formy Jehowa.

Ta staropolska wymowa imienia Boga przez stulecia była używana nie tylko przez tłumaczy Pisma Świętego, ale również w Polsce przez wielu wielkich poetów takich jak poniżej wymienieni:

“Nad niebiosa Twoje skronie,
Gwiazdami Twój wieniec płonie
Jehowie na prawicy”
(Adam Mickiewicz „Na dzień zwiastowania N.P. Maryi”)

“Ludziom małego serca: kornej wiary,
Spokojnej śmierci. — Jehowy oblicze
(Juliusz Słowacki „Beniowski”, pieśń V, w. 461-464 oraz w innych miejscach)

“A wiatr kątami onych zaświśnie w te słowa:
’Nie rzekłem nic… czytajcie! co zmówił Jehowa!’”
(Cyprian Kamil  Norwid „Rzecz o wolności słowa”, XII, w. 162-167)

“Z grobu chmur czarnych powstaje…
Jehowa!… Jehowa!… wróć się!… Cisza; z burzy proga”
(Maria Konopnicka „Mojżesz”)

“Taka ładną śmierć mu dal Jehowa,…
Pan dobrodziej Majzelsa pamięta?”
(Artur Oppman „Berek Jawor”, V, w. 5-8

Takich cytatów z formą Jehowa jest dziesiątki w naszej literaturze.

Takiej formy używali również “Bracia Polscy” w tym Szymon Budny. Tylko to, że używają tej formy Świadkowie Jehowy nie może być kryterium odrzucenia posługiwania się Imieniem Jehowa. Co ciekawe Nawet kościół katolicki do pewnego czasu używał tej formy i to nawet w Nowym Testamencie! Zainteresowanych odsyłam do artykułu “Imię Boga a Nowy Testament”

Reprint katolickiego wydania książki “Pismo Święte w Obrazach

Z uwagi na powyższe uważamy, że można ze stosownym szacunkiem używać i jednej i drugiej formy tłumaczenia imienia Boga na język polski. Na naszym blogu staramy się używać tetragramu JHWH pozostawiając czytelnikowi wymowę.

Imię Boga a Trójca

Może zastanawiasz się – jaki związek ma ten temat jeżeli chodzi o Trójcę Świętą?

Uważam, że kościoły zaniechały używania Imienia Boga  głównie z powodu tego dogmatu! Częste zwroty “Jahwe lub Jehowa Bóg” u czytelników Biblii wywoływały zastanowienie dlaczego tylko jedna z osób rzekomej Trójcy w Starym Testamencie ma swoje osobiste Imię.

Można zastanowić się również nad tym, dlaczego JHWH nazywany jest “Najwyższym”.

Dlaczego Duch Święty nie jest znany z żadnego imienia (Pocieszyciel to nie Imię).

Ciekawe jest również to, że Bóg rzekomo składający się z trzech osób nie posiada wspólnego imienia określającego Go jako CAŁOŚĆ.

Słowo “Trójca” nie występuje w Słowie Bożym podobnie jak trójjedyny czy współistotny.

Nie ma wątpliwości, że pomijanie Imienia Boga zaciemnia przekaz biblijny. Wprowadzenie przez wielu trynitarnych tłumaczy zamiast JHWH słowa Pan  sugeruje, że Bóg Ojciec to “PAN” jak również Jezus to “PAN”, więc musi chodzić o tego samego Boga.

Wszystko to prowadzi do zamazania różnic pomiędzy Bogiem a Jego Synem.

Pan a JHWH

Zwyczaj zaniechania używania Imienia Bożego, propagowało wielu tzw. chrześcijańskich teologów, zauroczonych filozofią grecką propagującą pogląd bezimiennego Boga.

Jednym z nich był Klemens Aleksandryjski, który powiedział: “Niedobrze robimy, jeżeli przypisujemy Mu imię“E. 2.464). Cyprian natomiast napisał: “Ani nie wolno ci pytać o imię Boże. Ma on na imię Bóg“. Podobnego zdania był Tertulian, czy Nowacjan.

Niechęć do imienia Bożego doprowadziła do tego, że w Psalmie 83:19 w wielu przekładach czytamy o imieniu “Pan”:

“Niech poznają, że to Ty jesteś, i “Pan” jest Twoje imię, i że Tyś jeden najwyższy ponad całą ziemią.” (BWP)

Jak podoba się tobie takie tłumaczenie? Dla wielu to tylko szczegół, ale tak się składa, że “PAN” jest imieniem własnym pogańskiego boga. Proszę zwróć uwagę na Słownik Mitów i Tradycji Kultury Władysława Kopalińskiego:

Słownik Mitów i Tradycji Kultury z 1987 roku str. 824.

Oto do czego prowadzi nadużywanie w tłumaczeniu biblijnego tekstu. Zamiast Boga JHWH tłumacz zachęca do czczenia mitycznego PANA,  Boga z rogami i uszami kozła.

Rzekł Pan Panu memu

Oczywiście niektórzy mogą uznać końcowe myśli za “zbyt daleko idące” dlatego posłużymy się jeszcze innym przykładem z Psalmu 110:1-2 (BW):

“Psalm Dawidowy. Rzekł Pan Panu memu: Siądź po prawicy mojej, Aż położę nieprzyjaciół twoich jako podnóżek pod nogi twoje! Berło mocy twojej ześle Pan z Syjonu: Panuj wśród nieprzyjaciół swoich!”

Psalm ten, jest kolejnym argumentem nietrynitarnych chrześcijan. Ten mesjanistyczny Psalm, proroczo zapowiada rolę, jaką w zamierzeniu Boga miał do spełnienia Mesjasz.  Mesjasz nie ma władzy “od zawsze” jak musiałoby być, gdyby był drugą osobą Trójcy Świętej!  Bóg JAHWE daje mu berło władzy, jak również miejsce po Jego prawicy, aby panował wśród swych nieprzyjaciół!

Psalm zwraca również uwagę na rolę Jezusa jako arcykapłana. W wersecie 4 czytamy bowiem: “Przysiągł Pan i nie pożałuje: Tyś kapłanem na wieki według porządku Melchizedeka”. Zainteresowanych tematem “Jezusa Mesjasza” jak również “Jezusa Arcykapłana“, odsyłam do wpisów z linków.

Jak myślisz? Czy zastępowanie imienia Boga JHWH słowem PAN pomaga w zrozumieniu Pisma Świętego? Co zrozumie czytelnik z tego Psalmu czytając słowa “Rzekł Pan Panu”?

Jaki PAN jakiemu PANU? O co chodzi? Takie pytania słusznie mogą zadawać sobie szczere osoby czytające Biblię. Jakże prościej zrozumieć ten i podobne jemu teksty z Pisma Świętego gdy czyta się przekłady biblijne, gdzie imię Boga występuje wszędzie tam gdzie powinno. Zwróćmy uwagę na ten sam fragment z Pisma Świętego  Starego Testamentu Tom VII-2, Księga Psalmów, wyd. K.U.L. z 1990

“Wypowiedź Jahwe dla Pana mojego”

Jak widać poprzez pomijanie imienia Boga Ojca JHWH, niezależnie od użytej formy Jahwe czy Jehowa, trynitarze zacierają biblijne różnice między Bogiem Ojcem a jego Synem, wprowadzając nauki nie znane z Pisma Świętego!

Jako nie trynitarni chrześcijanie podpisujemy się pod słowami z Psalmu 20:8 ( KUL):

“Ci w wozach ufają, a tamci w koniach, a my się szczycimy imieniem Jahwe, Boga naszego“