Czy wiara w „Trójcę” to monoteizm?

Trynitarne Kościoły uważają, że wierzą w Boga w trzech osobach, jednocześnie twierdząc, że są monoteistami.

Czy wiara w „Trójce” da się pogodzić z monoteizmem? Jeśli według tej doktryny uznajemy Ojca, Syna i Ducha Świętego za boskie osoby, rodzi się pytanie, czy nie jest to forma wielobóstwa? Mamy bowiem do czynienia z trzema osobami, z których każda jest nazywana Bogiem.

Sprawdźmy, czy trynitaryzm to rzeczywiście religia monoteistyczna?

Trynitaryzm miał od początku problem jak pogodzić monoteistyczną wiarę w jednego Boga, jaką wyznawali Żydzi, z wiarą w tzw. chrześcijańską „Trójcę”. Pojawiają się bowiem poza Bogiem JHWH jeszcze dwie inne, równe mu osoby uznawane za boskie, nieznane w judaizmie.  Mamy zatem: Boga Ojca, Boga Jezusa, oraz Boga Ducha Świętego. Czy uznanie Jezusa za Boga, oraz Ducha Świętego za odrębną od Boga osobę nie przeczy temu co głosi definicja monoteizmu?

Problem ten dostrzegli sami trynitarze, malując wizerunki „Trójcy” jako Boga z trzema obliczami. Bo jak pokazać, że chodzi o jednego Boga, ale w trzech różnych osobach? Jak wytłumaczyć wiernym, że jest trzech Bogów, ale nie ma trzech Bogów, gdyż jest tylko jeden Bóg?

W wyjaśnieniu posłużono się filozofią oraz pojęciem 'wielkiej tajemnicy wiary’, które stały się głównymi argumentami na rzecz doktryny Trójcy.

Problem w tym, że nigdzie Biblia nie naucza o takim Bogu, o jakim czytamy w definicji Trójcy. Pisaliśmy o tym w artykule o formułach trynitarnych w Biblii.

Zwracamy w nim uwagę, że nie ma ani jednego wersetu mówiącego, że tych trzech stanowi jedno, że Bóg jest w trzech osobach, nie mówiąc już o słowie „Trójca”, którego w Biblii nie znajdziemy. Wręcz przeciwnie, Biblia  naucza o Bogu Najwyższym, co samo w sobie wyklucza zakładaną przez trynitarzy równość osób. Podobnie nie znajdziemy w Słowie Bożym nauczania o Duchu Świętym, jako odrębnej od Boga osobie. Cały ten dogmat oparty jest w sumie nie na Słowie Bożym, ale na spekulacjach, przypuszczeniach i domniemaniach.

Trójca a wielka tajemnica wiary

Krótko mówiąc, mamy do czynienia nie tyle z tajemnicą ile niedorzecznością!

W Katechizmie Kościoła Katolickiego czytamy bowiem:

„Ojciec jest Bogiem, Syn jest Bogiem, Duch Święty jest Bogiem. Mimo to nie ma trzech Bogów, tylko jeden jest Bóg.”

Jeżeli — jak czytamy — każda z osób jest „Bogiem” to jakby na to nie patrzeć mamy trzech bogów, więc stwierdzenie po tej wyliczance, że jest tylko jeden Bóg,  jest niespójne i obarczone brakiem logiki. Jest to próba ukazania chrześcijaństwa jako wiary monoteistycznej w jednego Boga, mimo że definicja Trójcy zakłada istnienie trzech boskich osób.

Kościół, zamiast przyznać, że doktryna jest niespójna i niezgodna z zasadami logiki zasłania się ’tajemnicą’, której nikt z ludzi nie może zrozumieć.

W Katechizmie Kościoła Katolickiego (§237) czytamy:

„Trójca jest tajemnicą wiary w sensie ścisłym, jedną z „ukrytych tajemnic Boga, które nie mogą być poznane, jeśli nie są objawione przez Boga”. Oczywiście, Bóg zostawił ślady swego trynitarnego bytu w swoim dziele stworzenia i w swoim Objawieniu w Starym Testamencie. Wewnętrzność Jego Bytu jako Trójcy Świętej stanowi tajemnicę niedostępną dla samego rozumu, a nawet dla wiary Izraela przed wcieleniem Syna Bożego i posłaniem Ducha Świętego.„

I tak spytany o „Trójcę” trynitarz powtarza jedynie to, o czym czytamy w Katechizmie Kościoła Katolickiego (Paragraf 253):

„Nie wyznajemy trzech bogów, ale jednego Boga w trzech Osobach: Trójcę współistotną. Osoby Boskie nie dzielą między siebie jedynej Boskości, ale każda z nich jest całym Bogiem„

Czy rzeczywiście możemy mówić o monoteizmie, jeżeli wierzymy w trzy osoby, z których każdą nazywamy Bogiem?

Zatem mamy, trzy wole działania, trzy osoby, trzy osobowości, trzech Bogów, więc w jaki sposób te trzy niezależne byty mogą tworzyć jednego Boga? No cóż, to tajemnica, której próżno w Biblii szukać.

Święty Kolumban  przekonany, iż „Ojciec, Syn i Duch Święty to jeden Bóg” – zauważa:

„Wiedzę o Trójcy Świętej słusznie porównano z głębokością morza. Podobnie jak niedostępne dla ludzkich spojrzeń są głębiny morskie, tak też Trójca Święta jest niedostępna dla umysłu ludzkiego. Ci, którzy chcą przeniknąć bezmiar Boga, niech wcześniej spróbują poznać wszechświat”.

Biblijny monoteizm

Zobaczmy, co na temat monoteizmu czytamy w Encyklopedii Biblijnej, Redakcja naukowa Paul J. Achtemeier -Vocatio:

„MONOTEIZM, przekonanie, że jest tylko jeden Bóg. Większość głównych religii świata biblijnego miała charakter politeistyczny: wyznawały wielu bogów. Izrael był wyjątkiem, bezwzględnie uznając tylko jednego Boga. Takie było podstawowe twierdzenie judaizmu i taki był częściowo fundament chrześcijaństwa.”

Czytamy tu, że Izrael był wyjątkiem, gdyż uznawał istnienie tylko jednego Boga. Tym Bogiem był JHWH.

Czy stwierdzenie, że są trzy osoby, z których każda jest Bogiem, nie wyklucza takiej religii z  kręgu religii monoteistycznych? Zauważa to inna monoteistyczna religia, jaką jest Islam, gdzie w Koranie (Sura 4,171) napisano:

„O ludu Księgi! Nie przekraczaj granic w twojej religii i nie mów o Bogu niczego innego, jak tylko prawdę! Mesjasz, Jezus syn Marii, jest tylko posłańcem Boga; i Jego Słowem, które złożył Marii; i Duchem, pochodzącym od Niego. Wierzcie więc w Boga i Jego posłańców i nie mówcie: „Trzy!” Zaprzestańcie! […]”

Dla muzułmanów koncepcja Trójcy jest nie do przyjęcia, gdyż wykracza poza monoteizm. Muzułmanie uznają Allaha za jedynego Boga i najwyższego władcę wszechświata.

Drugą znaną wszystkim religią monoteistyczną jest Judaizm. Żydzi od wieków wierzyli jedynie w Boga Najwyższego JHWH. Czy po przyjściu Jezusa jako Mesjasza coś uległo zmianie? Czy nagle Bóg Najwyższy JHWH stał się tylko jedną z trzech części prawdziwego Boga?

W Judaizmie nikt nie ma wątpliwości, że Bóg Izraela jest jeden i nie ma innego.

„Zechciej tedy dziś zapamiętać sobie dobrze i głęboko wyryć w swoim sercu, że to Jahwe jest Bogiem, zarówno na wysokościach niebieskich, jak i na nizinach ziemskich. Nie ma prócz Niego żadnego innego boga.„ (Powtórzonego Prawa 4:39 BWP)

Wbrew temu zapewnieniu trynitaryzm twierdzi, że obok Jahwe są jeszcze inni dwaj bogowie. Czy Księga Powtórzonego Prawa nie mówi prawdy o Bogu?

Monoteizm w Starym Testamencie

Pismo Święte od początku do końca naucza wiary tylko w jednego Boga.

W Księdze Powtórzonego Prawa 6:4 wg Biblii Poznańskiej czytamy:

„Słuchaj Izraelu! Jahwe jest naszym Bogiem, Jahwe jedyny! ” 

Żydowski monoteizm jest tutaj jasny! Nikt nie zakwestionuje tego, że Bóg JHWH był jedynym Bogiem Izraela i w takiego jedynego Boga Izraelici wierzyli.

Jezus zapytany przez uczonego w Piśmie, które przykazanie jest największe … właśnie to przykazanie przytoczył:

“Zaś Jezus mu powiedział: Pierwsze ze wszystkich przykazanie: Słuchaj, Israelu! Pan, Bóg nasz, Pan jest jeden.” – Marka 12:29 (UBG)

Więcej piszemy w artykule: „Czy Stary Testament naucza o Trójcy?”

Pan Jezus nie przyszedł głosić o nieznanym Izraelowi Bogu w Trójcy, ale o tym samym Bogu, który był im dobrze znany. Jezus tego właśnie Boga uważał za swojego Ojca,  jak również za swojego Boga. (Objawienie 3:12 BWP)

„Kto przejdzie zwycięsko przez wszystkie próby, tego uczynię kolumną w świątyni Boga mojego i już nie wyjdzie na zewnątrz. I wypiszę na niej imię Boga mojego oraz nazwę miasta Boga mojego, nowego Jeruzalem, które zstępuje z nieba od Boga mojego i moje własne nowe imię.”

Jezus nazywa (w tym jednym wersecie), aż czterokrotnie Ojca swoim Bogiem. Podobnie czytamy w innym miejscu w Ewangelii Jana 20:17 (Biblia Warszawsko-Praska):

„[…] Wstępuję do Ojca mego i Ojca waszego, do Boga mego i Boga waszego„.

Monoteizm w Nowym Testamencie

W Nowym Testamencie nie znajdziemy żadnej zmiany poglądu w temacie istoty Boga.

Zwróćmy uwagę na poniższe wersety (BW):

„Wszakże dla nas istnieje tylko jeden Bóg Ojciec, z którego pochodzi wszystko i dla którego istniejemy, i jeden Pan, Jezus Chrystus, przez którego wszystko istnieje i przez którego my także istniejemy.” – 1 Koryntian 8:6.

„Albowiem jeden jest Bóg, jeden też pośrednik między Bogiem a ludźmi, człowiek Chrystus Jezus.” – 1 Tymoteusza 2:5 .

„Jeden Bóg i Ojciec wszystkich, który jest ponad wszystkimi, przez wszystkich i we wszystkich.” – Efezjan 4:6.

Bóg nie stał się „Trójcą” w Nowym Testamencie. To ten sam Bóg, o którym czytamy w Starym Testamencie, co wynika z poniższego fragmentu listu do Rzymian 3:29,30 (BW):

„Czy Bóg jest Bogiem tylko Żydów? Czy nie pogan także? Tak jest, i pogan,
Albowiem jeden jest Bóg, który usprawiedliwi obrzezanych na podstawie wiary, a nieobrzezanych przez wiarę.”

Tu nie mamy wątpliwości, że jest tylko jeden Bóg, który jest ponad wszystkim. Ten sam dla obrzezanych jak również nieobrzezanych.

W Dziejach Apostolskich 3:13 (KUL) Piotr naucza:

“Bóg Abrahama, i Izaaka i Jakuba, Bóg ojców naszych uwielbił syna swego, Jezusa, któregoście wy wydali i zaparli się przed Piłatem, gdy ten sądził, że należy go uwolnić.”

Czy Bogiem Abrahama i Izaaka i Jakuba była „Trójca”?

Podsumowanie

Katechizm Kościoła Katolickiego uczy, że „tajemnica Trójcy Świętej stanowi centrum wiary i życia chrześcijańskiego„.

„Wiara katolicka polega na tym, abyśmy czcili jednego Boga w Trójcy, a Trójcę w jedności, nie mieszając Osób ani nie rozdzielając substancji: inna jest bowiem Osoba Ojca, inna Syna, inna Ducha Świętego; lecz jedno jest Bóstwo, równa chwała, współwieczny majestat Ojca i Syna, i Ducha Świętego.” (KKK 266)

Czy z Pisma Świętego wynika, że to stwierdzenie jest prawdziwe? Co w Biblii napisano o jednym Bogu w trzech osobach?

W książce „The One W obronie Boga” J. Dan Gil zauważa (str. 83,84):

„Prawdziwy monoteizm mówi więcej niż to, że istnieje tylko jeden Bóg. Mówi nam, że jest tylko jedna osoba, która jest Bogiem. Jak widzieliśmy,
tą osobą jest Pan, JHWH. […] Z biegiem czasu ludzkość była świadkiem rozwoju monoteizmu innego rodzaju. W tym później rozwiniętym poglądzie pierwotny monoteizm został zmieniony z podstawowej prawdy, że tylko jedna osoba jest Bogiem, na dziwną koncepcję Boga z wieloma osobami. […] Czy taki „monoteizm” jest w ogóle monoteizmem? Trudno jest dostrzec jakąkolwiek różnicę między czczeniem kilku bogów lub kilku osób lub osobowości zwanych jednym bogiem. Czy czczenie wieloosobowego boga nie jest w gruncie rzeczy politeizmem w przebraniu? Widzimy, że koncepcja wieloosobowego Boga nie jest logiczna. Nie jest też biblijna. Ludzie Boga w Biblii nie wiedzą nic o wieloosobowym bóstwie. Nie mówią nam nic o koncepcji, zgodnie z którą kilka osób tworzyłoby bóstwo. Nie mówią też o Bogu, który ma wiele osobowości lub przejawów.”

W Słowniku Późnych Ksiąg Nowego Testamentu i Pism Ojców Apostolskich (Ralph P. Martin, Peter H. Davis) wyd. Vocatio (2014), czytamy pod hasłem Bóg:

„2.2. Monoteizm chrześcijański jako kontynuacja monoteizmu żydowskiego. Autor Dziejów Apostolskich zakłada, że jego odbiorcy będą utożsamiać odniesienia do theos z jedynym Bogiem Izraela. Nawet w najmniejszym stopniu nie bierze on pod uwagę, że mogłoby być inaczej. […]

Fakt, że uczniowie Jezusa wciąż oddają cześć Bogu Izraela, jest kolejnym dowodem potwierdzającym głębię wczesnochrześcijańskiej myśli monoteistycznej. I tak, pierwsi chrześcijanie chwalą Boga (Dz 2,47; 3,8- 9), wielbią Boga (Dz 4,21; 11,18; 21,20), wysławiają Boga (Dz 10,46), podnoszą głos do Boga (Dz 4,24), śpiewają Bogu hymny (Dz 16,25), oddają Bogu dzięki (Dz 27,35; 28,15) i modlą się do Boga (Dz 12,5). Określenia takie jak „bojący się Boga” (Dz 10,2.22; 13,16.26) i „czciciele Boga” (Dz 16,14; 18,7.13) nie są prawdopodobnie wyrażeniami technicznymi, ale niewątpliwie odnoszą się do kultu Boga Izraela. Autor Dziejów Apostolskich w konsekwentny sposób ukazuje więc Boga Izraela jako obiekt czci i przedmiot nauki głoszonej przez uczniów Jezusa.

2.3. Obrazy Boga w Dziejach Apostolskich. Skoro – zgodnie z domyślnym teologicznym założeniem autora Dziejów Apostolskich – Bóg Izraela to Bóg pierwszych chrześcijan, nic dziwnego, że obraz Boga jest w Dz malowany przy pomocy tradycyjnych żydowskich barw.”

Czy zatem nie warto się zastanowić, czy Twoje wierzenia nie zostały skażone wiarą w Boga, którego Pismo Święte nie zna? To zdumiewające, ale nawet demony uznają, że Bóg jest jeden i drżą — jak czytamy u Jakuba 2:19 (BW).

Warto na koniec zaznaczyć, że  „Trójca” chrześcijańska dołącza do wielu innych trójc znanych z wielu pogańskich religii, o czym pisaliśmy w artykule: „Pogańskie trójce i triady bóstw”.

Czy zatem „Trójca” mieści się pod terminem „monoteizm”? Oceńcie to sami i podzielcie się swoimi spostrzeżeniami w komentarzu.